Proto-Turkic/Vocabulary table
To avoid confusion with modern sound forms, we have listed only the historical forms. Words in modern languages came directly from these languages, to which they are descendants. Turkmen is included for lengths.
| English | Turkic Languages | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Oghuric Languages | Suggested Proto-Bulgar Reconstruction | Common Turkic Languages | Suggested Proto-Turkic Reconstruction | Pre-Turkic Era | ||||||||||||||
| Hungarian Borrowings | Volga Bulgarian | Chuvash | Old Turkic
(Köktürkish and Old Kyrgyz) |
Old Uyghur | Karakhanid | Chagatay | Historical Kipchak
(Middle Kipchak and Cuman) |
Oghuz | Arghu
(Middle Arghu and Khalaj) |
Suggested Late Pre-(Proto-)Turkic Reconstruction | Borrowings from Early Pre-Proto-Turkic | Suggested Early Pre-(Proto-)Turkic Reconstruction | ||||||
| Word | Category | Hungarian Borrowing from s-dialect | Hungarian Borrowing from Bulgar | Historical Oghuz
(Middle Oghuz and Old Anatolian Turkish) |
Turkmen | |||||||||||||
| barley | foods | - | - | урпа (urp̬a) | *arpa | - | (arpa) | اَرْپا (arpa) | ارپا (arpa) | ارپا (arpa) | آرپه (arpa) | arpa | arpa | *arpa | *arpa | |||
| moon; month | astronomy | - | ايخ (ayıx) | уйӑх (ujăh) | *āyïχ | 𐰖 (ay) | (ay) | ااىْ (aay) | (ay) | (ay) | (ay) | aaý | haay | *āy | *āy | |||
| clear sky | weather | - | - | - | уяр (uyar) | *ayar | - | ayas | (ayaaz) | (ayaz) | (ayaz) | (ayaz) | aýaz | hayaaz | *ayaz | *(h)ayāŕ | - | *payār |
| beginning; head | anatomy | - | بج (baç) | пуҫ (puś) | *balč | 𐰉𐱁 (baş) | p՚š (baş) | بَش (baş) | باش (baş) | بش (baş) | باش (baş) | baş | baş | *baš | *baĺč | |||
| to go | verbs | - | - | بر (bar-) | пыр (pyr) | *bar- | 𐰉𐰺 (bar-) | (bar-) | (bar-) | (bar-) | (bar-) | (bar-) | barmak | varmaq | *bar- | *bar- | ||
| five | numbers | - | بيال (biyel) | пиллӗк (pillĕk) | *bẹ̄l | 𐰋𐰃𐱁 (béş) | (béş) | بٖيشْ (bééş) | بیش (béş) | (béş) | بيش (béş) | bääş | beeş | *bẹ̄š | *bẹ̄ĺ | |||
| brain | anatomy | - | - | - | миме (mime) | *mẹŋi | (meyi), (meŋi) | (meyi), (meŋi) | مَنِكٖي (meŋi) | - | (miy, meyin, meyni) | (beyni) | beýni | mein | *bẹńi, *bẹŋi | *bẹŋi | ||
| one | numerals | - | - | بىر (biir) | пӗр (pĕr) | *bīr | 𐰋𐰃𐰼 (bir) | (pir) | بيٖرْ (biir) | (bir) | (bir) | بر (bir) | bir | bii | *bīr | *bīr | ||
| wheat | foods | búza | - | пӑри (pări) | *buwzay | - | (bugday) | بُغْداىْ (bugday) | (bugday) | (bogday) | بوغدای (buğday) | bugdaý | - | *bugday | *bugday | |||
| beans, peas | foods | borsó | - | пăрҫа (părś̬a) | *burčaχ | - | (burçaq) | بُرْچَقْ (burçaq) | (burçaq) | (burçaq) | بورچاق (burçaq) | burçak | - | *burčak | *burčak | |||
| calf | animals | borjú | - | пӑру (păru) | *burawu | 𐰉𐰆𐰕𐰍𐰆 (buzaɣu) | pwz՚γw (buzaɣu) | بُزاغُو (buzāɣū) | بوزاغ (buzaɣ) | بوزاو (buzaw) | بوزاغو (buzağu) | buzaw | - | *buzagu | *buŕagu | |||
| four | numerals | - | - | توات (tüweet) | тӑваттӑ (tăvattă) | *tȫt | 𐱅𐰇𐰼𐱅 (tört) | twyrt (tört) | تُورْتْ (töört) | (tört) | (tört) | دورت (dört) | döört | töört | *tȫrt | *tȫrt | ||
| noon | time | dél | - | - | *tül- | - | - | (tüş) | (tüş) | (tüş) | - | - | - | *tüš | *tüĺ | |||
| to fall | verbs | dől | - | - | *tül- | 𐱅𐰇𐰾 (tüş-) | twšmʾk (tüşmek) | تُشْماكْ (tüşmeek) | (tüş-) | (tüş-) | دوشمك (düşmek) | düşmek | tüşmək | *tüš- | *tüĺ- | |||
| blood | anatomy | - | خان (xaan) | юн (yun) (<*χyan) | *χān | 𐰴𐰣 (qan) | (qan) | قانْ (qaan) | قان (qan) | قان (qan) | قان (qan) | gaan | qaan | *kān | *kān | |||
| snow | weather | - | - | йур (yur) (<*χyar) | *χār | 𐰴𐰺 (qar) | (qar) | (qaar) | قار (qar) | قار (qar) | قار (qar) | gaar | qaar | *kār | *kār | |||
| winter | seasons | - | - | хӗл (hĕl) | *χïl | 𐰶𐰃𐱁 (qış) | (qış) | قِشْ (qış) | قیش (qış) | (qış) | قیش (qış) | gyş | qış | *kïš | *kïĺ | |||
| girl, daughter | family | - | هير (hiir) | хӗр (hĕr) | *χï̄r | 𐰶𐰃𐰕 (qız) | (qız) | قٖيزْ (qıız) | (qız) | (qız) | قیز (qız) | gyyz | qıız | *kï̄z | *kï̄ŕ | |||
| small | adjectives | kicsiny | كجن (kiçin) | кӗҫӗн (kĕś̬ĕn) | *kičin | 𐰚𐰃𐰲𐰏 (kiçüg) | (kiçig) | (kiçüg) | کچیک (kiçik) | (kiçi) | کیچی (kiçi) | kiçi | - | *kičüg | *kič- | |||
| to migrate | verbs - life | - | كوج (köç), كوالج (köwelç-) | куҫ (kuś) | *kölč- | (köç-) | (köç-) | (köçmeek) | (köçmek) | (köçmek) | (göçmek) | göçmek | keçmək | *köč- | *kö(ĺ)č- | - | *kötiĺč- | |
| sunny | weather | - | - | - | хӗвел (hĕvel) | *χuńāl | - | (quyaş) | قُياشْ (quyaaş) | (quyaş) | cuyas (quyaş) | - | - | - | *kuyāš | *kuńāĺ | ||
| bridegroom | family | - | - | кĕрӳ (kĕrü) | *küzegü | - | (küdegü) | كُذاكُو (küðegü) | كویاكو (küyägü) | كویاكو (küyägü) | كويكو (güyegü) | giýew | küdəyi | *küðegü | *küdegü | |||
| son | family | - | اول (awıl) | ывӑл (yvăl) | *awıl | 𐰆𐰍𐰞 (oğul) | (oğul) | (oğul) | اوغول (oğul) | (ovul, oğul) | اوغل (oɣul) | ogul | oğul | *ogul | *ogul | |||
| ten | numerals | - | - | وان (waan) | вуннӑ (vunnă) | *ōn | 𐰆𐰣 (on) | (on) | (oon) | (on) | (on) | (on) | oon | oon | *ōn | *ōn | ||
| ox, bull | animals | ökör | - | вӑкӑр (văk̬ăr) | *ökür | 𐰈𐰛𐰈𐰕 (öküz) | (öküz) | (öküz) | (öküz) | (ögüz) | اوكوز (öküz) | öküz | - | *öküz | *(h)öküŕ | Daur: xukur | *pöküŕ | |
| to die | verbs - life | - | ول (vel-) | вил (vil-) | *öl- | 𐰇𐰠 (öl-) | (öl-) | (öl-) | (öl-) | (öl-) | اولمك (ölmek) | ölmek | hölmək | *öl- | *öl- | |||
| to love | verbs - emotions | - | سو (sew-) | сав (sav-) | *sew- | 𐰾𐰋 (seb-) | sʾβmʾk (sevmek) | سَڤْماكْ (sevmeek) | (séwmek) | (sew-, söw-) | سومك (sevmek) | söýmek | səvmək | *seb- | *seb- | |||
| water | elements | - | شو (şıv) | шыв (šıv) | *sïw | 𐰽𐰆𐰉 (sub) | (suv) | سوڤ (suuv) | سو (su) | سو (su) | (suv) | suw | suv | *sub | *sub | |||
| hen, fowl | animals | tyúk | توح (toox) | чӑх (čăh) | *tōχ | (takıgu) | tʾqyγw (taqïɣu) | تَقاغُو (taqaaɣuu) | تاغوق (taɣuq) | tauc (tawuq) | طاوق (tavuk) | towuk | - | *takïgu | *takïgu | |||
| sea | world | tenger | - | - | *teŋir | - | - | (teŋiz) | - | (teŋiz) | دَڭِز (deňiz) | deňiz | - | *teŋiz | *teŋiŕ | |||
| sky | elements | - | - | - | турӑ (tură) | *taŋrï | 𐱅𐰭𐰼𐰃 (teŋri) | (teŋri) | (teŋri) | (teŋri) | (teŋri) | (taŋrı) | taňry | - | *teŋri | *teŋri | Xiongnu: 撐犁 (*ṭhāŋ-*rə̄j) | *teŋri |
| rain | weather | - | - | ҫумӑр (śumăr) | *ǰawmur | - | (yağmur) | يَغْمُرْ (yaɣmur) | یَامْغُورْ (yamğur) | (yamğur) | یاغمور (yağmur) | ýagmyr | - | *yagmur | *yagmur | |||
| fleece, matted wool | textile | - | gyapjú | - | - | *ǰapawu | - | - | (yapaaquu) | (yapaq) | (yapagu) | یاپاغی (yapağı) | - | - | *yapaku | *yapagu | ||
| to create, produce | verbs | - | gyárt | - | ҫурат (śurat-) | *ǰarat- | (yarat-) | (yarat-) | (yaratmak) | (yarat-) | (yarat-) | یراتمق (yaratmak) | ýaratmak | - | *yarat- | *yarat- | ||
| age; year | life | - | - | جال (çaal) | ҫул (śul) | *ǰāl | 𐰖𐱁 (yaš) | (yaş) | ياشْ (yaaş) | (yaş) | (yaş) | یاش (yaş) | ýaaş | yaaş | *yāš | *yāš | ||
| spring | seasons | nyár? | - | ҫур (śur) | *yār | 𐰖𐰔 (yaz) | (yaz) | (yaz) | (yaz) | (yaz) | (yaz) | ýaaz | yaaz | *yāz | *yāŕ | |||
| wind | nature | szél | - | - | ҫил (śil) | *ǰẹl | - | (yil) | یَلْ (yel) | ییل (yėl) | (yel) | (yel) | ýel | yel | *yẹl | *yẹl | ||
| fruit | foods | - | gyümölcs | - | ҫимӗҫ (śimĕś) | *ǰẹ̄milč | - | - | يَمِشْ (yėmiş) | - | (yemiş) | (yėmiş) | iýmiş | - | *yẹ̄miš | *yẹ̄miĺč | ||
| seventy | numerals | - | - | - | ҫитмӗл (śitmĕl) | *ǰẹtmil | (yėtmiş) | (yėtmiş) | (yėtmiş) | (yėtmiş) | (yėtmiş) | یتمش (yetmiş) | ýetmiş | ye(e)tmiş | *yėtmiš | *yẹtmiĺ | ||
| string, rope | tools | - | gyeplő | - | ҫип (śip) | *ǰẹp | - | yyb (yïp) | (yıp) | (yip) | (yip) | (yip) | ýüp | yi(i)p | *yïp | *yïp | ||
| to knead | verbs - kitchen | - | gyúr | - | ҫӑр (śăr) | *ǰuwur- | - | - | (yugurmak) | (yugurmak) | (yugur-) | (yugurmak) | ýugurmak | - | *yugur- | *yugur- | ||
| bump | shapes | - | gyomor | - | чӑмӑр (çămăr) | *ǰumur | - | - | - | - | - | - | ýumry | - | *yumru | *yumru | ||
| ring | jewelries | szérű | gyűrű | - | ҫӗрӗ (śĕrĕ) | *ǰürük | - | (üzük) | يُزُكْ (yüzük) | - | (yüzük) | یوزوك (yüzük) | ýüzük | - | *yüzük | *yüŕük | ||